Wat is medische psychotherapie?
De moderne psychotherapieën hebben hun oorsprong in allerlei heel verschillende ideologieën of tradities. Sommige komen rechtstreeks voort uit religies, zoals het christendom of oosterse religies. Andere zijn een voortzetting van oude tradities, en weer andere zijn vooral gebaseerd op filosofische stromingen. De medische psychotherapie is ontstaan, toen medische wetenschappers (de zenuwartsen) onderzoek deden naar psychische klachten. Dat was omstreeks het midden van de 19de eeuw, en belangrijke pioniers waren de Franse zenuwartsen Jean-Martin Charcot (1825-1893) en Pierre Janet (1859-1947). Natuurlijk stond in hun tijd het wetenschappelijk onderzoek naar medische klachten nog in zijn kinderschoenen. Maar belangrijk was hun uitgangspunt, dat allerlei gedragingen en klachten, die we nu psychische stoornissen noemen, voortkomen uit het disfunctioneren van ons zenuwstelsel. Zij legden daarmee de grondslag voor een neurowetenschappelijke kijk op psychische klachten. Ofschoon de neurowetenschappelijke visie gedurende de afgelopen eeuw een zeer sterke ontwikkeling heeft doorgemaakt, wordt de praktijk van de moderne psychotherapie bepaald door een sterke vergeestelijking. De moderne psychotherapie is meer een geestelijke dan een neurologische kwestie geworden. Deze ontwikkeling werd waarschijnlijk in de hand gespeeld doordat de uitvoering van psychotherapie steeds meer een activiteit van psychologen is geworden. Passend binnen deze gang van zaken is er een geestelijke gezondheidszorg ontstaan, die losstaat van de lichamelijke gezondheidszorg. Dit is in onze optiek een volstrekt ongewenste situatie.
De medische psychotherapie combineert inzichten uit de moderne neurowetenschappen (o.a. Antonio Damasio, Michael Gazzaniga, en Oliver Sacks) met ontdekkingen in de evolutionaire biologie en de neuropsychologie en experimentele psychologie. Ze ontkent het traditionele onderscheid tussen lichamelijke en psychische klachten, en erkent het belang van neurologische processen bij het ontstaan van ‘psychische ‘problematiek’. Ze ziet het ontstaan van klachten in samenhang met factoren als genetische aanleg, leefomgeving, en leefstijl, en erkent dat klachten ook een signaalfunctie hebben. Paniekstoornissen kunnen samenhangen met een verkeerd voedingspatroon, en angststoornissen kunnen ontstaan in een als onveilig ervaren leefomgeving. Medische psychotherapie onderscheidt zich daarmee van de meeste gebruikelijke psychotherapieën; er is een reden waarom we klachten ontwikkelen!
Medische psychotherapie erkent, dat onze (lichamelijke en psychische) gezondheid wordt beïnvloed door verschillende factoren. We hebben daarover geen volledige controle, en daardoor hebben we onze gezondheid niet helemaal in eigen hand. Ze spoort mensen aan, om de mogelijkheden om deze wel actief te beïnvloeden optimaal te benutten. Daarbij wordt vooral aandacht gegeven aan de volgende doelen:
- Bevordering van een gezonde leefomgeving
Het gaat daarbij niet alleen om de leefomstandigheden zoals die worden aangeboden (milieu, overprikkeling), maar ook om de zelfgecreëerde leefsituatie: de thuissituatie, de werksituatie, vrijetijdsomgeving. De omstandigheden waarin je leeft, hebben grote invloed op zowel je lichamelijke als psychische gezondheid. Je hebt hierover natuurlijk geen volledige controle, maar er is een zekere mogelijkheid tot kiezen. Kies je ervoor om te leven in een toxische omgeving, of zoek je een leefomgeving op, die minder schadelijk is. Onderhoud je vriendschapscontacten die jouw emotionele welzijn bevorderen, of blijf je doorgaan met toxische contacten?
- Bevordering van een gezonde leefstijl
Wij worden via werkgevers, influencers en reclameboodschappen aangespoord om onze biologische grenzen te overstijgen. Daardoor is onze leefstijl in bepaalde opzichten haast per definitie ongezond (te weinig beweging en nachtrust, verkeerde voeding, te veel aandacht voor irrelevante zaken). Het is belangrijk om je leefstijl te laten aansluiten bij je biologische aard en je aandacht te richten op die dingen die er echt toe doen: gezonde relaties, creativiteit, het voortbestaan van de aarde.
- Cognitieve training
Een belangrijke manier om je brein goed te laten functioneren, is te werken aan cognitieve controle. Medische psychotherapie is gebaseerd op het gegeven, dat ons brein situaties verschillend kan interpreteren. Ons mensenbrein wordt minder rigide aangestuurd door het dictaat van instincten en gewoontes, maar kenmerkt zich door plasticiteit. Bij medische psychotherapie hechten we veel waarde aan jouw vermogen, aan kennis over de werking van je brein, en de mogelijkheden om daar zelf actieve sturing aan te geven.
- Versterken van sociaal bewustzijn
Onze gezondheid is sterk afhankelijk van het besef, dat we afhankelijk zijn van anderen. Wij zijn sociale wezens en hebben de verbinding met anderen nodig voor onze ontwikkeling. Het is aangetoond, dat support bieden aan anderen terug straalt op onszelf. We worden er zelf beter van. De bereidheid tot dienstbaarheid en is een belangrijke manier om je sociale bewustzijn te versterken.